Dermatoskopia jest podstawową, nieinwazyjną metodą diagnostyczną, pozwalającą na szybką ocenę znamion skórnych w powiększeniu. Jest głównym narzędziem pracy lekarzy dermatologów. Do badania wykorzystuje się dermatoskop ręczny, którym dokonuje się oględzin poprzez bezpośrednią obserwację zmiany na powierzchni skóry. Dermatoskop to urządzenie optyczne z wbudowanym źródłem światła spolaryzowanego lub niespolaryzowanego. Dzięki niemu możemy oglądać obraz w powiększeniu od 10 do nawet 160 krotnego (wideodermatoskopia). Dzięki temu badaniu lekarz może bardzo dokładnie zbadać daną zmianę, rozróżnić czy jest ona łagodna czy złośliwa. Ponadto dermatoskopia służy do oceny innych schorzeń dermatologicznych czy zmian skórnych jak np. naczyniaki, choroby pasożytnicze, rogowacenie łojotokowe. Z powodzeniem wykorzystuje się ją do obserwacji płytki paznokciowej. Badanie dermatoskopowe przeprowadza się na sucho, albo z użyciem środka immersyjnego, który może stanowić żel do USG, płyn do dezynfekcji skóry, olejek immersyjny. Użycie immersji wpływa na łatwiejszą analizę obrazu, ponieważ niweluje odbicia światła od powierzchni skóry
.
Dermatoskopia okazuje się również świetnym narzędziem diagnostycznym dla podologów. Umożliwia dokładne oględziny zmian w miejscach trudno dostępnych. W praktyce podologicznej często bowiem spotyka się znamiona barwnikowe w okolicy stóp lub w przestrzeniach międzypalcowych, o których istnieniu pacjent często nie zdaje sobie sprawy.
Badanie dermatoskopowe warto również wykorzystać w ocenie zmian paznokcia i łożyska. Jest też świetnym narzędziem przy ocenie postępu terapii brodawek wirusowych. W powiększeniu precyzyjnie widać, czy zmiana zmniejsza się zgodnie z oczekiwaniami lub czy już wyeliminowaliśmy ją całkowicie. Z pewnością ta metoda znacząco ułatwia diagnostykę. Stanowi ponadto pierwszy krok do rozpoznania zmiany przez lekarza i podjęcia decyzji o ewentualnym dalszym leczeniu. Każdemu zaleca się wykonanie co jakiś czas profilaktycznego badania dermatoskopowego wszystkich zmian na ciele, a corocznego u osób z grup ryzyka zachorowania na raka skóry. Na badanie powinno się także zgłosić zawsze wtedy, kiedy dostrzegło się nową zmianą, bądź kiedy posiadana zmiana zmienia swój wygląd, barwę czy staje się bolesna.